„Pseudoprojektantka”. Internetowy lincz – studium przypadku.

Znacie Annomalię? Na pewno znacie. Pisali o niej ostatnio wszędzie. Że jest oszustką. Że cwaniarą. Że nie płaci. I żeby jak najdalej od niej. Kto pisał? Rozżalony ekspracownik, któremu nie zapłaciła za pół roku pracy. Kto powtórzył to za nim? Gazeta.pl, Super Express, Newsweek, wykop.pl, armia użytkowników Facebooka…

Zaczęło się od razu z grubej rury. Tomasz Góralczyk AKA Tom Liam Góralczyk, zatrudniony przez finalistkę programu TVN Project Runway, projektantkę Annę Młynarczyk AKA Annomalia, odpalił poświęconą jej stronę www (KLIK), na której szczegółowo opisał historię swojej walki o pieniądze. Walki wygranej, o czym świadczy skan decyzji sądu. Ale też niedokończonej, bo Annomalia nadal nie chciała (wg stanu rzeczy z 30 marca) wypłacić mu pensji. Rozżalony i wściekły poszedł na całość.

Wszyscy temu przyklasnęli. Mało to bowiem znamy takich przypadków? Bo to raz słyszeliśmy o niecnych praktykach w naszej branży? I nie tylko naszej, bo niepłacenie to przecież w Polsce zmora. Podobnie jak brak umów, unikanie uiszczania zusowskich składek, darmowe nadgodziny czy staże. Cały ból prekariatu, którego zresztą i ja poniekąd jestem częścią, odkąd łatwiej spotkać na ulicy Yeti niż dostać w mediach etat. Oszukani na ogół jednak boją się ujawniać takie niesprawiedliwości. A tu proszę, ktoś miał odwagę. W dodatku pieczołowicie swoje krzywdy udokumentował. Zatem zuch i brawa.

Nie mam zamiaru bronić postępowania Annomalii. Rozumiem Toma Liama i mu współczuję. Co do tej dokumentacji mam jednak pewne obiekcje. To ujawnianie rozmów z pracodawczynią; było nie było prywatnych. To publikowanie także rozmów z innymi wcześniej zatrudnionymi przez nią osobami. Bo pokrzywdzonych – wg Góralczyka – było więcej. Długaśny, zawstydzający czytelnika (ale też i obie strony) ekshibicjonistyczny wywód, dzięki któremu wiemy więcej niż potrzebujemy i niż byśmy chcieli. Najbardziej upokarza on, oczywiście, projektantkę.

Jestem jak najdalszy od twierdzenia, że jego autor, tj. Góralczyk, mija się z prawdą. Nie mam zresztą, w świetle wyroku sądu, podstaw. Jak jednak odnieść się mam do „zeznań” innych poszkodowanych, skoro występują tu anonimowo? Faktograficznej wartości nie ma to żadnej, nijak nie możemy sprawdzić ich wiarygodności, a przytaczanie rozmów z nimi – rzeczywistych lub rzekomych – ma na celu tylko spotęgowanie nagonki na Annomalię.

Druga rzecz, kwestia wyliczenia niezapłaconych miesięcy. Na stronie internetowej czytamy o sześciu. Jednak w rozmowie z InnPoland (KLIK) skrzywdzony pracownik nieco już zmienia wersję: na jakiś darmowy okres rzeczywiście się zgodził. Co by się zgadzało z tym, co projektantka twierdzi: miał on świadomość, że przez określony czas pracuje za darmo (jakkolwiek beznadziejna to praktyka gratisowych staży, to jednak często stosowana i zgodna z prawem).

Trzecia sprawa: brak umowy. Na to zwróciła uwagę  większość komentatorów; dostało się też i Góralczykowi, że sam zgodził się bez niej pracować. Tu go bronię; wiele młodych, nawet całkiem ogarniętych osób pracowało w swoim życiu – w tym i ja, całkiem zresztą nieświadomie – bez umowy. Chyba nikt jednak nie zauważył, że już w pierwszych zdaniach nazywa on Annomalię „pseudo projektantką”. Dla mnie był to jeden z kluczowych powodów, dla których nie dołączyłem do tego internetowego linczu. Bo sprawa dotyczy unikania zapłaty, a nie talentu czy walorów artystycznych jej kolekcji. Nieustannie określając ją mianem „pseudo projektantki” dodatkowo ją ośmieszył.

 

Kiepsko też to mówi o nim samym. Dlaczego przez pół roku godził się na darmową pracę dla kogoś – w jego oczach – bezwartościowego? Czego niby chciał się nauczyć, skoro na mentorkę wziął sobie – w jego opinii – beztalencie? Nie tylko zresztą w jego, skoro ze skanów rozmowy z inną ekspracownicą dowiadujemy się – nadal kompletnie bez związku ze sprawą – że pracować dla Annomalii to „siara” i jej dzieła to „śmierdzące lateksowe gówno”. To już jest upokarzające. Zwłaszcza, jeśli powtarzane przez gazety i portale o milionowym czytelnictwie. Ja bym rozważał proces o zniesławienie, bo drastycznie przekracza to prawo do krytyki (KLIK).

OK, powiecie, że nie wiedział. Że pseudoprojektantką okazała się po czasie, gdy opadł złoty kurz TVN-owskiej produkcji. Ale wystarczyło przecież sprawdzić, że to Annomalia stała za niejakim Project ZOA, którego kolekcje można było oglądać na łódzkim fashion weeku. Dla mnie były po prostu straszne, o czym napisałem zresztą TU. I TU.

Ale moja – ani czyjakolwiek – opinia na temat dawnej czy obecnej twórczości projektantki nie ma tu znaczenia. Znaczenie ma fakt, że Tom Liam miał możliwość wcześniej przekonać się, do jakiej marki uderza. To, że wybrał „pseudo projektantkę” świadczy więc i o jego guście. I nie mówcie mi o desperacji wynikłej z braku środków do życia. Zdolnych projektantów jest u nas mnóstwo. Tak samo, jak nie wierzę, że ktoś nie ma wyjścia i pracuje w tabloidach czy rzekomo niepokornych gadzinówkach, tak nie wierzę, że zmuszony jest pracować dla małych odzieżowych firemek, którymi gardzi. Zwłaszcza na warszawskim, dużym rynku.

I tak samo nie wierzę, że nie dało się inaczej sprawy załatwić, skoro do Annomalii zapukał już komornik (o czym za chwilę). Ten  lament, choć żal mi z całego serca oszukiwanych osób; nieraz sam też zostałem finansowo wykorzystany, przypomina mi opublikowanie przez Pawła Deląga postu o rzekomo fatalnej jakości koszulkach Roberta Kupisza, które ponoć skurczyły się o dwa rozmiary w praniu. Aktor nie poszedł do butiku, nie reklamował T-shirtów (stąd nie wiemy, czy np. nie wyprał ich w 90 stopniach albo że była to wada fabryczna, z powodu której z pewnością dostałby zwrot pieniędzy), tylko od razu rzucił się na Facebook, ośmieszając projektanta.

 

A co na tę aferę sama Annomalia? W rozmowie z Plotkiem.pl (KLIK) dość nieskładnie językowo wyjaśnia: „Umówiliśmy się na bezpłatny 3 miesięczny staż (…). Po upływie 3 miesięcy powiadomiłam Pana Góralczyka, że z powodu przeciągających się rozmów z inwestorami nie jestem w stanie z nim podjąć współpracy (…). Pan Góralczyk powiedział mi, że wierzy w wizję marki i chce być w dalszym ciągu częścią projektu, mimo niepewnych warunków płatniczych. Padła propozycja regulacji od momentu wejścia inwestorów (…). W czerwcu zostałam poinformowana, że albo natychmiast zapłacę za okres od stycznia, czego oczywiście nie zrobiłam, ponieważ uznałam to roszczenie za niezgodne z naszymi wcześniejszymi ustaleniami. Pan Góralczyk skierował sprawę do sądu, którą przegrałam z powodu nieuczestniczenia w procesie, spowodowanego wysyłaniem korespondencji sądowej na nieaktualny adres. Wyrok został wydany poza moją wiedzą i kiedy się o tym dowiedziałam, chciałam załatwić sprawę polubownie z Panem Góralczykiem. Kwota, która została zasądzona była absolutnie nieadekwatna do wykonywanej pracy i nie miała nic wspólnego ze stawkami, na jakie się uprzednio umówiliśmy (…). Znaleźliśmy się w punkcie, gdzie spółka Annomalia reguluje należności przez komornika zgodnie z wyrokiem sądu (…). Jest mi wyjątkowo przykro z powodu zaistniałej sytuacji (…).

Ściemnia? Może tak. Mówi szczerze jak na spowiedzi? Też niewykluczone. Pewnie też nie zna prawa, bo raczej trudno o polubowne dogadywanie się po wyroku. Ale oceniać to jedynie prawnikom. I czytelnikom Plotka. Bo niektóre redakcje zamieściły wersję tylko jednej strony.

Oczywiście, same działania Annomalii także są załamujące z PR-owego punktu widzenia. I nie tylko o nędzną składnię wypowiedzi w tak ważnej sprawie chodzi. Poprosiłem projektantkę kilka dni temu o komentarz do sprawy, uprzedzając, że nie chcę o niej pisać bez poznania jej stanowiska. Obiecała odpowiedzieć, ale zamilkła. Milczy również jej Facebook, a przynajmniej tu, w obliczu takiej katastrofy wizerunkowej, powinna opublikować oświadczenie.

Może więc obie strony są warte siebie. Ale warci siebie jesteśmy też my, gorączkując się i emocjonując takimi historiami. Codziennie ktoś gdzieś wygrywa podobne sprawy. Czy przy euforycznym udziale mediów robi z tego aferę na całą Polskę? Nie. – A może szkoda, bo wtedy nie byłoby takich problemów i pracodawcy byliby uczciwsi? – spytacie. Nie jestem pewien. Nie takimi metodami, nie w takim stopniu niszcząc i medialnie linczując drugą osobę.

Kara jaką spotkała niepozbawioną przecież winy Annomalię jest niewspółmierna do jej grzechów. Bo ona rzeczywiście – i tu się zgadzam z opiniami – nie ma już czego w branży mody szukać. Pytanie, czy ma czego szukać Tom Liam pozostawiam otwarte. Ale najbardziej obawiam się, że ten casus ośmieli innych – przede wszystkim zaś media (a o tym jak od płacenia wymigują się niektóre z gazet czy portali mógłbym zrobić odrębny, z pewnością bardzo klikalny wpis) – do publikowania kolejnych historii tego typu. Słabiej udokumentowanych, bardziej wrażliwych i wątłych dowodowo. Za to z udziałem osób jakkolwiek znanych z telewizji, którym w imię niepisanej wojny media (tj. naród) versus celebryci można dokopać. Nawet jeśli – jak w tym przypadku – to kopanie leżącego.

Ps. Oskarżyciel Tom Liam Góralczyk prowadzi własnego bloga. Niejawnego, bo na punkcie własnej prywatności jest jednak tak czuły, że dopuszcza doń tylko wybranych, wcześniej przez siebie zaakceptowanych czytelników.

Fot: skan annomalia.net, fanpage Annomalia; zdjęcie projektantki: Marta Brodziak.